Azteckie świątynie

Teotihuacan

Teotihuacan było miastem założonym przez starożytną cywilizację na początku naszej ery i przez setki lat było centrum religijnym związanym z kulturą Mezoameryki. Za spadkobierców kultruy Teotihuacanu uważa się Azteków i Tolteków. Aztecy, którzy przybyli do doliny Meksyku w XIII wieku, byli pod ogromnym wrażeniem miasta. Opustoszałe od ponad 500 lat i częściowo skryte przez tropikalną dżunglę ruiny nazwali "Miejscem tych, którzy poznali drogę bogów". Przez kolejnych 300 lat odprawiali tam swe najświętsze rytuały. Wierzyli, że ogrom miasta nie jest dziełem samych tylko rąk ludzkich, oraz że z opustoszeniem miasta musi wiązać się jakaś potworna tajemnica, głęboko związana z ich wierzeniami. A czy może być coś bardziej strasznego i mistycznego niż śmierć boga, który własną śmiercią składa ostateczną ofiarę? Dla Azteków istniała tylko jedna rzecz we wszechświecie godna takiej ofiary. Słońce, ognista kula, życiodajna i święta. Bez niego nie byłoby ani dnia ani nocy ani pór roku ani zasiewów. Teotihuacan został uznany przez Azteków za miejsce, w którym bogowie złożyli sami siebie w ofierze by wprawić w ruch słońce. Wybudowali na jego cześć ogromną piramidę, którą nazwali Swiątynią Słońca. Powstała także druga, mniejsza - Świątynia Księżyca.
Centrum kultu zbudowano wzdłuż prowadzącej do piramid Alei Zmarłych, szerokiej na 40m i o długości niemal 2km. Budowle wzniesione na terenie Teotihuacanu powstały bez użycia metalowych narzędzi. Dwie piramidy: Piramida Słońca o długości podstawy 225,0 m x 207,0 m i wysokość 65,0 m oraz Piramida Księżyca (150,0 x 120,0 x 43,0 m) to najstarsze budowle tego kompleksu. Konstrukcje schodkowych piramid zbudowane są z kolejnych tarasów stawianych na skarpach. Do budowy użyto wysuszonych na słońcu cegieł i ziemi, po ukształtowaniu budowli obłożono jej ściany płytami kamiennymi. Połączone płaszczyzny skośne i poziome ozdobione są rzeźbami. Na najwyższym tarasie zbudowano świątynię, z której zachowały się tylko ruiny. Do piramidy prowadzą strome i wysokie stopnie. U podnóża budowli zachowały się ruiny pomieszczeń kapłańskich. W 1971r., podczas prowadzonych prac badawczych, odkryto pod Piramidą Słońca tunel i komory. W 1998 r. na piątym poziomie Piramidy Księżyca znaleziono szczątki trzech osób. Planowane jest wykonanie badań Piramidy Słońca przy użyciu nowoczesnej aparatury - mają one odpowiedzieć, czy we wnętrzu piramidy znajdują się wolne przestrzenie (komory grobowe).

Tenochtitlan

Nazwa miasta w języku nauathl oznacza "Miejsce Owocu Kaktusa". Założone około 1325r. było stolicą państwa Azteków i jednocześnie świadectwem ich wielkiego kunsztu architektonicznego. Całe miasto poprzecinane było kanałami i groblami, woda pitna płynęła prosto z gór poprzez wymyślne akwedukty a w samym mieście powstały pływające ogrody, pałace i ogromne centrum ceremonialne, którego najważniejszym obiektem była Templo Mayor (Wielka Świątynia) - schodkowa piramida o wysokości 30m, na szczycie której zbudowana była świątynia, poświęcona Tlalocowi (bogowi deszczu i upraw) i Huizilopochtli (bogowi wojny). Dla każdego z nich poświęcone były osobne schody, na których składano im ofiary z ludzi. Czaszki tych ofiar składano do specjalnego zbiornika zwanego tzompantli. Stanowił on powód dumy Azteków - wierzyli, że karmiąc bogów wnoszą wielki wkład w ocalenie świata. Według ich podań złożono ponad 80 tysięcy ofiar, lecz wydaje się to liczbą mocno na wyrost. Jako najważniejsza z azteckich piramid, Templo Mayor była wielokrotnie przebudowywana, ostatni raz w 1497r. Wielka piramida była niezwykle stroma - tak stroma, że nie można było dostrzec jej wierzchołka stojąc u podnóża. Symbolizowała w ten sposób łączność z żyjącymi w niebiosach bogami, dalekim od wszelkich ziemskich spraw.

Historia miasta mówi, że przez wiele stuleci utrzymywało ono status jednego z najważniejszych w regionie. Wiodły przez nie ważne szlaki handlowe, a na początku XVI wieku, ze swymi 200 tysiącami mieszkańców było jednym z największych miast ówczesnego świata. Nie poddało się pierwszej próbie zdobycia go przez hiszpańskiego konkwistadora Hernana Cortesa w 1519, jednak w 1521 zostało zajęte przez Hiszpanów, którzy zburzyli dużą część budynków i świątyń (w tym Templo Mayor), a z pozyskanego materiału zbudowali nowe miasto - Meksyk, będące obecnie stolicą państwa Meksyk. W 2007 roku, w jednej z najniebezpieczniejszych dzielnic miasta - Iztapalpie - robotnicy tam pracujący odkryli fragmenty ruin będące najprawdopodobniej szczątkami najważniejszej piramidy Azteków.

Piramidy Azteków

Azteckie budowle

Architektura Azteków kojarzy się z manifestacją siły i potęgi, choć jednocześnie bardzo silnie związana jest z ich wierzeniami religijnymi. Największe wrażenie robią pobudowane przez nich potężne piramidy, które służyły za miejsce kultu bóstw i nierzadko ołtarze, na których składano krwawe ofiary z ludzi, które, jak wierzyli, były konieczne jako odwdzięczenie się bogom za ich błogosławieństwa i musiały być składane cyklicznie.
Aztekowie, wyznający kult słońca i księżyca, sytuowali swe piramidy w taki sposób, by służyły za swego rodzaju gigantyczny kalendarz odzwierciedlający ruch ciał niebieskich po nieboskłonie. W trakcie pewnych specyficznych układów planet, wierzchołek danej piramidy wskazywał dokładne położenie któregoś z ciał niebieskich. Uważa się także, że piramidy nawiązywały kształtem do gór, będących dla Azteków źródłem życiodajnej wody i pożywienia. Jako miejsce, w którym chowano zmarłych, były także czczone jako siedziby duchów przodków.
Azteckie piramidy były najpotężniejszymi budowlami w całej Ameryce do czasu wybudowania wyrzutni dla promów kosmicznych na Florydzie! Piramida Cholula ma o 15% większą objętość niż najwyższa piramida Egipska.

Wycieczka po Imperium Majów

Riviera Maya - Tulum

Malutki skrawek wybrzeża nad Morzem Karaibskim, obejmujący takie miasteczka jak Puerto Morelos, Playa del Carmen, Tulum czy Felipe Carrillo Puerto, to nie tylko raj dla plażowiczów. W Tulum, na skraju wysokiego klifu, usytuowana jest niezwykle ciekawa piramida, której funkcja była głównie obronna. Budowla ta ma kształt pudełkowy i nie jest może zbyt piękna, ale za to była bardzo funkcjonalna jako forteca. Jej położenie nad samym morzem sprawia, że każdy kto tam przybędzie, jest urzeczony.
W języku ma'ya Tulum oznacza ścianę, która to nazwa pochodzi od muru, którym miasto (jako jedno z nielicznych miast Majów) było otoczone.














Chichén Itzá

To prekolumbijskie miasto zostało założone przez Majów na półwyspie Jukatan około 450 r. Okres jego rozkwitu przypadał w X-XI wieku, po czym stopniowo traciło swe znaczenie aż w XV wieku zostało ostatecznie opuszczone. Nazwa miasta pochodzi od dwóch świętych zbiorników, przy których zostało ono założone (nazwa Chichén Itzá znaczy Źródła Ludu Itzá).
Pierwsze budowle w Chichén Itzá zostały wzniesione około 700 r. (w okresie klasycznym rozwoju sztuki Majów). Prezentują one typowe cechy architektury Majów.
Na szczycie schodkowej piramidy, wzniesiona została świątynia El Casillo (Zamek), będąca miejscem kultu Kukulkana. Na szczyt piramidy z czterech stron prowadzą schody. Każdy bieg ma po 91 stopni (razem daje to liczbę 364), zaś 365 (ilość dni w roku słonecznym) stopień to wejście do świątyni.
Na piramidzie można wyróżnić 18 tarasów, symbolizujących 18 miesięcy, na tyle bowiem dzielił się rok Majów. Jeśli to nie wystarczy za dowód matematycznej sprawności Majów przy budowie tej świątyni, to należy przybyć w to miejsce w dzień wiosennego lub jesiennego zrównania dnia z nocą. W ten dzień siedem północnych schodów i rzeźby w kształcie głowy węża dotykane są przez promień słoneczny w taki sposób, że tworzą z gry światła i cienia olbrzymiego węża, który zanurza się w ziemię wraz z zachodzeniem słońca.

Uxmal

Miasto to zostało założone w okresie renesansu Majów (prawdopodobnie pomiędzy 987-1007r.). Należało do głównych miast-państw cywilizacji Majów w okresie Nowego Państwa. Zostało opuszczone w XVw. Wśród ruin zachowały się liczne zabytki zaliczane do stylu Puuc. Wśród nich znajduje się piramida schodkowa ze Świątynią Czarownika (Świątynią Wróżbity) o wysokości ok. 38,0 m i nietypowej, eliptycznej podstawie. Następcy twórców owalnej piramidy rozbudowywali ją w dość niecodzienny sposób. Otóż od setek lat piramidy w Ameryce Środkowej rosły, gdyż kolejne pokolenia obudowywały je ze wszystkich stron nową warstwą, w wyniku czego budowle te przypominają cebule. Początkowo było tak też w Uxmal - w środku owalnej piramidy archeolodzy znaleźli zabudowaną świątynię z VI w. n.e.

Ktoś jednak wpadł na pomysł, by rozbudowę ograniczyć do postawienia nowej świątyni na tyłach stojącej już na szczycie świątyni i dobudować schody z drugiej strony. W ten sposób na piramdzie były dwie świątynie (wschodnia i zachodnia) zwrócone do siebie plecami, a do każdej prowadziły odrębne schody. Podczas następnej rozbudowy w IX w. mieszkańcy Uxmal postawili kolejną świątynię na dachu świątyni wschodniej i doprowadzili do niej nowe szerokie schody. Zostawili w nich jednak wejście do tunelu wiodącego do starej świątyni wschodniej. W efekcie na szczycie budowli znajdują się aż trzy dostępne świątynie.

Piramidy Majów

Wielkie budowle w kształcie schodkowych piramid o ściętych czubkach stanowiły podstawę świątyń, w których oddawano cześć bóstwom i odprawiano nabożeństwa. Do tych przybytków mieli wstęp jedynie kapłani, którzy wznosili modły i składali ofiary. Miejscem uroczystości religijnych były szerokie schody, wiodące w górę piramidy aż do drzwi świątyni. Na nich pokazywali się zebranym u stóp piramidy kapłani - zawsze odświętnie ubrani w kolorowe maski i stroje z piór. Towarzyszył im blask pochodni i dym kadzideł.

Niektóre z piramid służyły także za obserwatoria astronomiczne, a świątynie sytuowano tak, by pewne planety, wschodząc za nimi, oznajmiały kapłanom początek czasu siewów.

Budowle Majów charakteryzują się typowym układem - najczęściej zgrupowane są wokół wielkiego placu. W rejonach górzystych dostrzec można celowe wykorzystanie wyniosłości terenu jako podstaw dla piramid, po to by jeszcze bardziej podkreślić ich rolę. W okolicach swych świątyń i pałaców Majowie często budowali kamienne amfiteatry otoczone rzędami miejsc dla widzów. Ściany tych budynków pokrywały rzeźby, wykonane bez użycia metalowych narzędzi!

Majowie dość często prowadzili różne przebudowy, zwykle w taki sposób, iż zasypywali stary budynek ziemią, formując w ten sposób trzon nowej piramidy. Otaczano go następnie rusztowaniem, które wypełniano wszelkiego rodzaju materiałem - głównie kamieniami i gruzem. Potem wystarczyło już tylko wyłożyć wierzch stiukiem lub rzeźbionymi kamiennymi blokami. Był to dla nich prosty i wygodny sposób, jednak dla współczesnych archeologów stanowi nie lada problem - utrudnia dostanie się do wnętrza starszej budowli bez uszkadzania "wierzchniej" - nowej.

Majowie budowali dwa typy piramid: takie, które przeznaczone były do wspinania oraz te, po których wspiąć się nie dało - tak były strome. Te drugie miały być nietykalne i święte, często były wyposażone w drzwi prowadzące donikąd. Te z piramid, które nadawały się do wspinaczki, miały zwykle schody na dwóch lub wszystkich czterech ścianach. Duchowni używali ich jako miejsc do odprawiania mistycznych rytuałów, gdyż wierzono, że są symboliczną drogą zbliżenia się człowieka z poziomu ziemi w stronę niebios.

Poza funkcjami religijnymi, forma piramidy miała także inne funkcje - budowana wysoko, wystawała swym czubkiem ponad dżunglę, dzięki czemu służyć mogła jako punkt orientacyjny. Duża wysokość piramid i ich widoczność z oddali miała też przypominać Majom o stałej obecności bogów.

Mimo, że piramidy Majów miały inne przeznaczenie niż najbardziej chyba znane egipskie piramidy-grobowce, w niektórych z nich wydrążone są małe komnaty, które niegdyś służyły za miejsce wiecznego spoczynku dostojników. Wiodą do nich wąskie i dobrze ukryte korytarzyki, a w samych komnatach niegdyś gromadzono skarby i kosztowności, w tym figurki wykonane z nefrytu i jadeitu, którym przypisywano magiczną moc, a które występują dość rzadko w tamtym rejonie.

Warto dodać, że piramidy Azteków, generalnie bardzo podobne do budowli Majów, różniły się od nich tym, że na ich szczytach często budowano dwie luba nawet więcej świątyń, podczas gdy u Majów zawsze powstawała tylko jedna.